Mutluluğunuz Hakkında Bilmeniz Gerekenler
Psikologlar, insanların iyi bir şey yaşadıklarında (örneğin uzun zamandır beklenen bir terfi, yeni bir araba, kazanan bir piyango bileti) yaşadıkları mutluluk duygusunun zamanla sabit bir kişisel taban çizgisine dönmesinin muhtemel olduğunu söylüyor. Bu, “hedonik döngü” veya “hedonik değirmen” olarak bilinen ve bazen “hedonik adaptasyon” olarak da adlandırılan bir olgudur.
İlginç bir şekilde, aynı prensip zor olaylar için de geçerlidir. Çoğu zaman, insanlar bir kayıp veya aksilik yaşadıklarında, olumsuz olaya eşlik eden duyguların şiddeti zamanla azalır. İnsanlar eninde sonunda iyileşir ve hayatları değişmiş olsa da duygular genellikle zaman içinde başlangıçtaki durumlarına geri döner.
Hedonik Döngü Tam Olarak Nedir?
Hedonik adaptasyon, insanın sürekli değişen koşullara uyum sağlama yeteneğinin bir parçasıdır. Coşku dağılır, öfke yatışır, hatta kederin yoğunluğu bile zamanla azalır. Büyük olayların günlük etkileri devam etse de duygularımız bir tür dengeye kavuşur. Başka hedefler, umutlar ve arzular peşinde hedonik döngüye geri döneriz.
Psikologlar bu yeteneğin hayatta kalmamızla ilgili olabileceğini düşünüyor. Geçmişteki olayları duygusal bir “arka plana” taşımak, bugün karşılaştığımız olaylarla başa çıkmamızı sağlayabilir.
Bilim Ne Söylüyor?
Hedonik döngü, insanların genellikle kişilikleri ve genetik yapılarıyla uyumlu bir mutluluk seviyesine geri döndükleri fikrine dayanır. Bazı psikologlar, mutluluk kapasitenizin %50’sine kadarının kalıtsal olduğunu öne sürerken, diğerleri mutluluğun tanımının subjektif olduğunu ve ölçümünün zor olduğunu belirtiyor.
Ancak araştırmalar, bazı yaşam deneyimlerinin duygusal durumlarda uzun vadeli değişimler yaratma eğiliminde olduğunu gösteriyor. Örneğin, evlenen bireylerin genellikle zaman içinde daha mutlu olduğu, boşanan ya da dul kalan kişilerin ise uzun süreli bir mutsuzluk yaşayabildiği gözlemlenmiştir.
Neden Bazı Olaylar Hedonik Adaptasyona Daha Yatkındır?
Bazı mutluluk türleri zamanla daha hızlı azalırken bazıları daha kalıcı olabilir. Özellikle duyusal deneyimler (örneğin iyi bir yemek yemek, tatil yapmak), kısa sürede etkisini kaybeder. Yeniliklerin de etkisi çabuk geçer; yeni bir şehre taşındığınızda veya yeni bir işe başladığınızda, ilk başta mutluluk hissedebilirsiniz ancak zamanla bu duygular azalabilir.
Bunun aksine, bir olayın uzun vadeli mutluluk getirme olasılığı, o olayın kişinin değerleriyle uyumlu olup olmamasına bağlıdır. Başkalarının sahip olduğu şeylere ulaşmaya çalışmak yerine, kendi değerlerinize uygun hedefler belirlemek mutluluğun daha uzun sürmesini sağlayabilir.
Mutluluk Türleri: Hedonizm ve Eudaimonia
Hedonizm: Anlık Haz
Hedonizm, keyif verici aktivitelerden alınan mutluluğu ifade eder. Yemek yemek, oyun oynamak, film izlemek gibi anlık tatminler bu kategoriye girer.
Eudaimonia: Anlamlı Yaşam
Eudaimonia, anlamlı faaliyetler sonucu elde edilen tatmin duygusudur. Başkalarına yardım etmek, kişisel gelişim yolculuğuna çıkmak, amaç odaklı yaşamak eudaimonik mutluluğu destekler. Araştırmalar, eudaimonik mutluluğun hedonik mutluluğa göre daha uzun süreli olduğunu göstermektedir.
Daha Kalıcı Mutluluk İçin Neler Yapılabilir?
Hedonik döngünün etkilerini azaltmanın ve uzun vadeli mutluluğu artırmanın bazı yolları şunlardır:
- Bilinçli Farkındalık (Mindfulness) Pratiği Yapın: Farkındalık meditasyonu, esenlik ve pozitifliği artırmaya yardımcı olur.
- Kişisel Gelişime Yatırım Yapın: Bilinçli hedefler belirlemek, olumlu bir gelecek hayal etmek ve kendinizi geliştirmek tatmini artırır.
- Minnettarlığınızı İfade Edin: Araştırmalar, minnettarlığın mutluluğunuzu artırdığını göstermektedir. Günlük minnettarlık pratiği yapmak faydalı olabilir.
- İlişkilere Yatırım Yapın: Destekleyici sosyal ilişkiler uzun vadeli mutluluğun en büyük kaynaklarından biridir.
- Başkalarına Yardımcı Olun: Özverili hizmet eylemleri, iç huzur ve memnuniyet duygusunu artırır.
- Basit Zevklerden Keyif Alın: Günlük küçük mutlulukların tadını çıkarmak, genel esenliğinize katkıda bulunur.
Sonuç
Hedonik değirmen, insanların sürekli olarak bir mutluluk seviyesine geri dönme eğilimini açıklayan bir kavramdır. Ancak bazı mutluluk türleri daha uzun süreli olabilir. Özellikle farkındalık, kişisel gelişim, minnettarlık ve sosyal ilişkiler gibi faktörler, mutluluğunuzu daha sürdürülebilir kılabilir. Ayrıca, basit zevkleri takdir etmek de genel mutluluk seviyenizi korumanıza yardımcı olabilir.
Bu yazı Healthline web sitesindeki Hedonic Treadmill yazısından uyarlanmıştır. Orijinal makaleye ulaşmak için: Healthline – Hedonic Treadmill
Nurbanu Aksakal
Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi
Gerontoloji Lisans Öğrencisi
Güzel bir kitap. Bana yol gösterici oldu. Hocam elinize emeğinize sağlık . Devamını bekliyoruz ☺️